Witamina E „witaminą płodności”. Witamina E jest nazywana także „witaminą płodności”, gdyż jest niezbędna dla zachowania prawidłowego funkcjonowania narządów rozrodczych. Jej niedobór między innymi zmniejsza wydzielanie hormonu gonadotropowego, co przyczynia się do nieprawidłowości w strukturze plemników u mężczyzn. Zestawy witamin i minerałów dla dzieci. W tej kategorii znajdziesz witaminy dla dzieci. Zaleca się je w celu uzupełnienia codziennej diety w składniki odżywcze. Witaminy dla dzieci są dostępne w wielu formach i przeznaczone dla maluchów w różnym wieku. Są one bogate w witaminy i minerały, które są niezbędne dla rozwoju układu immunologicznego. Staraj się uwzględnić w diecie co najmniej 5 porcji warzyw i owoców dziennie (z przewagą tych pierwszych). Zadbaj o źródła białka. Jest ono niezbędne do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania całego organizmu, w tym komórek Ważne. Zalecane dawki niacyny wynoszą 16 mg/dobę dla mężczyzn i 14 mg/dobę dla kobiet. Lekarz może zalecić przyjmowanie niacyny w przypadku stanu zdrowia lub niedoboru tej witaminy. Jednak przyjmowanie suplementu, takiego jak niacyna, może mieć potencjalne skutki uboczne. Starając się samodzielnie dobierać witaminy dla swoich dzieci, dorośli powinni wziąć pod uwagę, że są one różnego typu: zawierają tylko 1 witaminę; zawierać kilka witamin jednocześnie; łączą w sobie witaminy i minerały. Często rodzice decydują się na stałe podawanie dzieciom witamin aptecznych. mos surat ucapan terima kasih untuk kakak osis. Morfologię u dzieci przeprowadza się na czczo, zanim dziecko zje śniadanie. U niemowlęcia jest to trudne, więc najlepiej jest pobrać dziecku krew po dłuższej przerwie w jedzeniu. Posiłek może wpłynąć na wzrost stężenia glukozy, trójglicerydów, OB, liczby leukocytów (białych krwinek). Warto za to, żeby przed pobraniem krwi dziecko napiło się wody: dzięki temu krew nie będzie gęsta i łatwiej będzie ją pobrać. Spis treści: 1. Morfologia u dzieci: - Badanie ASO u dziecka – odczyn antystreptolizynowy - Morfologia u dzieci: BASO – bazofile - Morfologia u dzieci: Ca – wapń całkowity - Morfologia u dzieci: CHOL – cholesterol całkowity - Morfologia u dzieci: CRP – białko ostrej fazy - Morfologia u dzieci: EOS – eozynofile - Morfologia u dzieci : ferrytyna - Morfologia u dzieci: Fe – żelazo - Morfologia u dzieci: HCT – hematokryt - Morfologia u dzieci: HGB – hemoglobina - Morfologia u dzieci: LYMPH – limfocyty - Morfologia u dzieci: MCHC – średnie stężenie hemoglobiny w krwince - Morfologia u dzieci: MCH – średnia masa hemoglobiny w krwince - Morfologia u dzieci: MCV – średnia objętość krwinki czerwonej - Morfologia u dzieci: MONO – monocyty - Morfologia u dzieci: MPV – średnia objętość płytki krwi - Morfologia u dzieci: NEUT – neutrofile - Morfologia u dzieci: OB – opad, odczyn Biernackiego - Morfologia u dzieci: PLT – trombocyty, pływki krwi - Morfologia u dzieci: RBC – erytrocyty, krwinki czerwone - Morfologia u dzieci: RDW – wskaźnik anizocytozy czerwonych krwinek - Morfologia u dzieci: Ret – retikulocyty - Morfologia u dzieci: WBC – leukocyty, krwinki białe 2. Witamina D: normy u dzieci 3. Rozmaz krwi u dziecka Morfologia u dzieci Podstawowym badaniem krwi u dziecka jest morfologia. Pozwala określić, czy dziecko nie ma infekcji, wykryć stan zapalny toczący się w organizmie, ocenić, czy dziecko nie ma anemii. W morfologii u dzieci określa się liczbę i wielkość czerwonych krwinek czyli erytrocytów, białych krwinek (leukocytów), wielkość hemoglobiny i hematokrytu. Dodatkowo lekarz może zalecić, aby określić dodatkowe parametry krwi, takie jak OB, ASO czy CRP, oraz zbadać poziom glukozy, a także cholesterolu. Normy morfologii u dzieci różnią się od norm dla dorosłych. Mogą się też różnić w zależności od laboratorium wykonującego badanie oraz od sposobu pomiaru. Każde laboratorium podaje „swoje’’ normy, w jakich powinien mieścić się wynik. Jednak każdy wynik badania morfologii u dzieci, niezależnie od tego w jakim laboratorium było wykonane badanie, trzeba skonsultować z lekarzem. Poniżej podajemy normy wszystkich elementów morfologii u dzieci, a także normy dodatkowych badań parametrów krwi dziecka, jakie może zlecić lekarz. Dla ułatwienia podajemy je w kolejności alfabetycznej, aby łatwiej było odnaleźć informacje, jakie daje uzyskany wynik badania krwi dziecka. Dodatkowo podajemy, jak czytać (interpretować) wyniki. Badanie ASO u dziecka – odczyn antystreptolizynowy Badanie ASO u dziecka wykonuje się w celu ustalenia, czy objawy chorobowe spowodowane są zakażeniem bakteriami Streptococcus pyogenes. Badanie polega na wykryciu przeciwciał przeciw streptolizynie O – toksynie wytwarzanej w dużej ilości przez paciorkowce beta-hemolizujące grupy A (streptokoki grupy A). ASO norma u dzieci poniżej 16 lat: 1 roku, dorośli: 0-1% Podwyższone bazofile u dziecka mogą świadczyć o chorobach alergicznych, przewlekłym stanie zapalnym przewodu pokarmowego, wrzodziejącym zapaleniu jelit, niedoczynności tarczycy dziecka, przewlekłej białaczce szpikowej, rekonwalescencji po przebytej infekcji. Zbyt mała ilość może być spowodowana ostrą infekcją, ostrą gorączką reumatyczną, nadczynnością tarczycy, ostrym zapaleniu płuc. Morfologia u dzieci: Ca – wapń całkowity Od właściwego stężenia wapnia zależy, czy kości dziecka będą zdrowe. Wapń jest też potrzebny dla dobrej pracy układu nerwowego i serca, a także w dużej mierze chroni przed alergią. Ca – normy: - Dzieci 0-10 dni: 7,6-10,4 mg/dl - Dzieci 10 dni-2 lata: 9,0-11 mg/dl - Dzieci 2-12 lat: 8,8-10,8 mg/dl - Dzieci 12-18 lat: 8,4-10,2 mg/dl Zbyt wysokie stężenie wapnia może być spowodowane nadmiernym wchłanianiem go z przewodu pokarmowego, zbyt dużym uwalnianiem tego pierwiastka z kości, niewielkim wydalaniem wapnia z moczem. Zbyt niskie stężenie wapnia w surowicy krwi (hipokalcemia) pojawia się w zaburzeniach syntezy parathormonu – hormonu przytarczyc, w niedoborze witaminy D i magnezu, przy upośledzeniu wchłaniania wapnia z przewodu pokarmowego, przy nadmiernym odkładaniu się pierwiastka w tkankach, zbyt dużym wydalaniu wapnia z moczem. Morfologia u dzieci: CHOL – cholesterol całkowity Cholesterol jest potrzebny, dla mózgu. Około 80 proc. cholesterolu produkuje organizm, ok. 20 proc. trzeba dostarczać wraz z tym, co się je. Zła dieta (zbyt duża ilość tłuszczów zwierzęcych, utwardzonych tłuszczów roślinnych, słodyczy) powoduje, że poziom cholesterolu jest za wysoki. Cholesterol może być „dobry” (HDL) lub „zły’’ (LDL). Zły cholesterol odkłada się komórkach ścian tętnic, tworząc tam złogi, czyli blaszki miażdżycowe. Tętnica zwęża się, pojawia się nadciśnienie. Coraz częściej w Polsce mają je już nastolatki. CHOL – norma: 10 lat, dorośli: 0-0,45 G/l Procentowy udział eozynofilów w WBC: Noworodki: 0-7 dni: 0-7% Dzieci, dorośli: 0-5% Podwyższenie ilości eozynofilów (zarówno w liczbach bezwzględnych, jak i procentowo) najczęściej świadczy o chorobach alergicznych (alergia, astma), zakażeniach (głównie pasożytniczych), może też świadczyć o niektórych nowotworach. Obniżenie ilości eozynofilów może świadczyć o ciężkich infekcjach bakteryjnych, wstrząsie, sepsie, zaburzeniach hormonalnych. Morfologia u dzieci: Ferrytyna Ferrytyna to białko, które magazynuje zapasy żelaza. Poziom ferrytyny sprawdza się, by zobaczyć, jak dużo żelaza zostało zmagazynowane w organizmie. Jest to dużo dokładniejszy parametr niż badanie poziomu żelaza. Ferrytyna – normy: - Noworodki 25-200 ng/ml - do 1 miesiąca życia 200-600 ng/ml - 2-5 m-ż 50-200 ng/ml - 6 m-ż - 12 rż 7-140 ng/ml Zbyt wysoki poziom ferrytyny może być spowodowany stanami zapalnymi, uszkodzeniem komórek szpiku kostnego, następstwem niedokrwistości megaloblastycznej, aplastycznej, hemolitycznej. Zbyt niski poziom ferrytyny może być spowodowany niedoborem żelaza. Morfologia u dzieci: Fe – żelazo Właściwy poziom żelaza jest niezbędny do prawidłowego rozwoju dziecka. Ok. 70% żelaza w organizmie jest związane w krwi, głównie w postaci hemoglobiny. W mięśniach żelazo wchodzi w skład mioglobiny, czerwonego barwnika mięśni pełniącego funkcję przenoszenia tlenu wewnątrz komórki. Fe – normy: - Niemowlęta 0-6 miesięcy 36–156 ug/dl - Dzieci 6 miesięcy-15 lat: 43-184 ug/dl - Dziewczynki >15 lat: 37-145 ug/dl - Chłopcy >15 lat: 59-158 ug/dl Zbyt wysoki poziom żelaza może być spowodowany niewłaściwą dietą, opartą przede wszystkim na czerwonym mięsie. Inną przyczyną jest rzadka choroba: hemochromatoza (choroba metaboliczna związana z nadmiernym wchłanianiem żelaza z pożywienia). Zbyt niski poziom żelaza może spowodować niedokrwistość (anemię), osłabienie odporności, spadek sprawności fizycznej, obniżenie sprawności umysłowej. Pojawia się bladość skóry, łamliwość włosów i paznokci. Morfologia u dzieci: HCT – hematokryt Hematokryt to stosunek objętości krwinek do objętości pełnej krwi. Jego wartość zależy od liczby krwinek czerwonych, średniej objętości erytrocytów (MCV), objętości krwi krążącej. Zmienia się w zależności od płci i wieku. Jego wartość najczęściej wyrażana jest procentowo. HCT – normy: - Noworodki: 44-65% - Dzieci 1 miesiąc-2 lata: 32-42% - Dzieci 2 lata–10 lat: 33-45% - Dziewczynki 10-18 lat: 35-45% - Chłopcy 10-18 lat: 36-48% Podwyższony poziom może świadczyć o odwodnieniu. Obniżony poziom może być spowodowany niedokrwistością, zbyt niskim nawodnieniem organizmu (odwodnieniem). Morfologia u dzieci: HGB – hemoglobina Hemoglobina to czerwony barwnik krwi, jest zawarta w czerwonych krwinkach. Odpowiada za przenoszenie tlenu. HGB – normy: - Noworodki: 14,0-22,5g/dl - Dzieci 1 miesiąc–2 lata: 10,5-14,0 g/dl - Dzieci 2-10 lat: 11,5-15,5 g/dl - Dziewczynki 10-18 lat:12,0-15,0 g/dl - Chłopcy 10-18 lat: 13,5-16,1 g/dl Podwyższone stężenie hemoglobiny może być spowodowane odwodnieniem (biegunka, wymioty, poty), niedotlenieniem. Obniżone stężenie hemoglobiny może być spowodowane niedokrwistością (stanowi podstawę jej rozpoznawania) i zbyt wysokim nawodnieniem organizmu. Obniżone stężenie hemoglobiny może powodować większą podatność na infekcje, brak apetytu, uczucie zmęczenia. Morfologia u dzieci: LYMPH – limfocyty Limfocyty to komórki układu odpornościowego należące do leukocytów. Uczestniczą i są podstawą odpowiedzi odpornościowej swoistej. LYMPH – normy: - Noworodki 0-7 dni: 0,6-8,8 G/l - Dzieci 7 dni-1 rok: 4-10,5 G/l - Dzieci 1-4 lata: 2-8 G/l - Dzieci 4-10 lat: 1,5-7 G/l - Dzieci > 10 lat, dorośli: 1-5 G/l Uwaga: Od urodzenia do około 6. doby życia przeważają w rozmazie granulocyty, potem, do około 6. roku życia przeważają limfocyty, a następnie granulocyty. Podwyższenie ilości limfocytów (limfocytoza) może świadczyć o procesach zapalnych w organizmie. Może też pojawić się w okresie rekonwalescencji po chorobach infekcyjnych lub przy przebiegających łagodnie zakażeniach (np. gruźlicy). Bardzo duża limfocytoza może być objawem białaczek limfatycznych. Obniżenie ilości limfocytów (limfopenia) zwykle pojawia się w pierwszej fazie chorób infekcyjnych, sytuacjach stresowych (po wysiłku fizycznym), a także występuje po stosowaniu leków cytostatycznych lub kortykosteroidów. Morfologia u dzieci: MCHC – średnie stężenie hemoglobiny w krwince Jeden z parametrów pomocny przy ustaleniu, co jest przyczyną niedokrwistości. MCHC – normy: - Noworodki: 30-36 - Dzieci 1 miesiąc-2 lata: 31,0-35,0 - Dzieci 2 lata–10 lat: 32-35 - Dziewczynki 10-18 lat: 31-35 - Chłopcy 10-18 lat: 31,5-35 Podwyższony poziom może towarzyszyć ciężkim, przedłużającym się stanom odwodnienia organizmu. Pojawia się też w niektórych postaciach wrodzonych niedokrwistości hemolitycznych. Obniżony poziom pomaga różnicować niedokrwistość (anemię) wynikającą z niedoborów żelaza. Morfologia u dzieci: MCH – średnia masa hemoglobiny w krwince MCH to jeden z parametrów pomocny przy ustaleniu przyczyny niedokrwistości. MCH – normy: - Noworodki: 31-37 - Dzieci 1 miesiąc-2 lata: 24-30 - Dzieci 2 lata–10 lat: 25-31 - Dziewczynki 10-18 lat: 26-32 - Chłopcy 10-18 lat: 26-32 Podwyższony poziom może świadczyć o wrodzonej niedokrwistości hemolitycznej. Obniżony poziom może świadczyć o niedokrwistość z niedoboru żelaza. Morfologia u dzieci: MCV – średnia objętość krwinki czerwonej MCV to średnia objętość krwinki czerwonej: jeden z parametrów pomocny przy ustaleniu, jaka jest przyczyna niedokrwistości. Jest to parametr mierzony bezpośrednio lub wyliczony z danych uzyskanych w pomiarach bezpośrednich. MCV – normy: - Noworodki: 95-121 fl - Dzieci 1 miesiąc-2 lata: 72-88 fl - Dzieci 2 lata–10 lat: 76-90 fl - Dziewczynki 10-18 lat: 78,0-95 fl - Chłopcy 10-18 lat: 78-95 fl Podwyższony poziom może świadczyć o niedoborze witaminy B12 lub kwasu foliowego, np. z powodu nieprawidłowej diety lub wzmożonego zapotrzebowania. Dodatkowo pojawia się w przebiegu chorób wątroby, choroby alkoholowej lub hipo- i aplazji szpiku. Obniżony poziom może świadczyć o niedoborach żelaza. Może też pojawiać się w chorobach przewlekłych. Morfologia u dzieci: MONO – monocyty Monocyty to rodzaj białych krwinek (leukocytów). Ich rola polega na uwalnianiu substancji hamujących wzrost komórek nowotworowych i wydzielaniu interferonu – czynnika spowalniającego namnażanie się wirusów. Monocyty krążą we krwi, a po wyjściu z naczyń krwionośnych do tkanek otaczających przeistaczają się w makrofagi, tzw. komórki żerne. MONO – normy: - Noworodki 0-7 dni: 0-1,5 G/l - Dzieci 7 dni-1 rok: 0,05-1,1 G/l - Dzieci > 1 roku, dorośli: 0-0,8 G/l Procentowy udział monocytów w WBC: Noworodki 0-7 dni: -0-12% Dzieci 7 dni- 1 rok: 2-7% Dzieci > 1-6 lat: 2-7% Dzieci > 6 lat, dorośli: 5-12 Podwyższenie ilości (odsetka) monocytów może być spowodowane: zakażeniami bakteryjnymi, wirusowymi, pierwotniakami, niektórymi nowotworami. Obniżenie ilości (odsetka) monocytów, czyli monocytopenia, może świadczyć o zaburzeniach odporności (wrodzonych lub nabytych) lub chorobach zanikowych szpiku kostnego tzw. aplazjach. Morfologia u dzieci: MPV – średnia objętość płytki krwi Wartość MPV znacznie ułatwia stwierdzenie przyczyny małopłytkowości lub nadpłytkowości. MPV to parametr mierzony bezpośrednio lub wyliczony z danych uzyskanych w pomiarach bezpośrednich. MPV – normy: - Noworodki: 7-12 fl - Dzieci > 1 miesiąca, dorośli: 9-12,6 fl Podwyższony poziom może być spowodowany ostrymi stanami zapalnymi, przewlekłym zapaleniem trzustki. Duży udział młodych płytek krwi w puli krążącej podnosi MPV (duży wyrzut ze szpiku) co pozwala różnicować małopłytkowości. Obniżony poziom może być spowodowany: zanikiem lub uszkodzeniem szpiku kostnego, niedoborami witamin z gruby B oraz kwasu foliowego, przyjmowaniem leków antybiotyków, cytostatyków, białaczką, mocznicą. Morfologia u dzieci: NEUT – neutrofile Neutrofile (granulocyty obojętnochłonne) zwalczają antygeny, czyli np. bakterie, wirusy i grzyby. Zwalczają je za pomocą fagocytozy – pochłaniania i trawienia Neut – normy: - Noworodki: 50-85% - Dzieci 2-6 rok życia: 36-55% - Dzieci powyżej 6 roku życia: 43-74% (NEUT segmentowane – 40-70%, NEUT pałeczkowate – 3-5%) Podwyższony poziom neutrofili może świadczyć o zakażeniu bakteryjnym lub grzybiczym, wysokim poziomie stresu, nadmiernym wysiłku fizycznym, nadczynności kory nadnerczy, reumatoidalnym zapaleniu stawów, dnie moczanowej, dużej utracie krwi, cukrzycowej kwasicy ketonowej, chorobie nowotworowej. Obniżony poziom neutrofili może być związany z: białaczką, niedoborami witamin, zespół mielodysplastyczny, zespół dużej śledziony, ale może być także skutkiem antybiotykoterapii. Morfologia u dzieci: OB – opad, odczyn Biernackiego OB to wskaźnik szybkości opadania erytrocytów, czyli czerwonych krwinek w krwi w czasie jednej godziny. Świadczy o obecności stanu zapalnego lub go wyklucza. Odczyn jest bardzo czuły, ale nieswoisty – każdy stan zapalny może spowodować przyspieszenie OB. OB – normy: Dzieci 1. miesiąca, dorośli: 11,5-14,5% Podwyższony poziom pomaga różnicować niedokrwistości. Obniżony poziom zazwyczaj świadczy o różnych rodzajach niedokrwistości. Morfologia u dzieci: Ret – retikulocyty Retikulocyty to młode krwinki czerwone. Powstają w szpiku kostnym, potem przedostają się do krwi i w ciągu około 4 dni dojrzewają do erytrocytów. Określenie liczby (odsetka) retikulocytów odgrywa ważną rolę w rozpoznawaniu przyczyny niedokrwistości. Ret – normy: - Noworodki: 2 miesięcy: 5-20‰ Podwyższona ilość może być spowodowana: niedokrwistością ze wzmożoną erytropoezą np.: hemolityczną, pokrwotoczną, niedoborową niedokrwistością leczoną preparatami żelaza, kwasem foliowym, witaminą B12, przerzutami nowotworowymi do kości. Obniżona ilość może być spowodowana niedokrwistością hipoplastyczną lub aplastyczną, niedokrwistością z niedoboru witaminy B12 lub kwasu foliowego. Morfologia u dzieci: WBC – leukocyty, krwinki białe Leukocyty to grupa komórek białych, które chronią organizm przed zakażeniami wirusami, bakteriami, grzybami. Krwinki białe to: limfocyty, monocyty oraz granulocyty (neutrofile, eozynofile, bazofile). WBC – normy: - Noworodki: 9-30 G/l - Dzieci: 1 miesiąc–2 lata: 5,0-19,5 G/l - Dzieci: 2–6 lat: 5,5-15,5 G/l - Dzieci: 6-12 lat: 4,5-13,5 - Dzieci: >12 lat, dorośli: 3,5–10 G/ Podwyższony poziom leukocytów może być spowodowany stanem zapalnym, który toczy się w organizmie, zakażeniami bakteryjnymi, wirusowymi, pasożytniczymi i grzybiczymi, a także zaburzeniami metabolicznymi albo chorobą nowotworową. Obniżony poziom leukocytów może być spowodowany: ciężkim zakażeniem bakteryjnym zakażeniami wirusowymi, uszkodzeniem szpiku wywołanym lekami, niektórymi chorobami nowotworowymi. Witamina D Witamina D jest niezbędna, by organizm przyswajał wapń, a więc, by kości i zęby dziecka były zdrowe. Wyniki badań z ostatnich lat wskazują też, że witamina D jest ważna dla odporności, pracy serca, zapobiega chorobom cywilizacyjnym, cukrzycy, chorobom serca, chorobom autoimmunologicznym (czyli takim, w wyniku których organizm niszczy własne tkanki). Witamina D (poziom 25-OH-D3) – normy: - Dzieci i dorośli: 30-80 ng/ml - Niedobór: 21-29 ng/ml - Hipowitaminoza: <20 ng/ml Zbyt wysoki poziom witaminy D (przyczyną może być przedawkowanie) może spowodować u małych dzieci słabe przyrosty masy ciała i zahamowanie rozwoju psychoruchowego. Powoduje też brak łaknienia, bóle brzucha, zaparcia, wymioty, bóle głowy, może wystąpić wielomocz, zaburzenia neurologiczne. Na skutek przewlekłego znacznego nadmiaru witaminy D może wystąpić kamica lub wapnica nerek, a nawet uogólniona demineralizacja kośćca. Niedobory witaminy D mogą powodować: gorsze przyswajanie wapnia, gorszą mineralizację kości i zębów, częstsze infekcje, większe ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 1, większe ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2, choroby serca, niektóre nowotwory, choroby autoimmunologiczne. Rozmaz krwi u dziecka Czasami lekarz zleca wykonanie u dziecka morfologii z rozmazem. To badanie, które, poza parametrami zawierającymi zwykłą morfologię, pozwala uzyskać informacje o ilości poszczególnych rodzajów leukocytów, czyli białych krwinek. Rozmaz bada co najmniej 5 rodzajów leukocytów: limfocyty, monocyty, bazofile, eozynofile i neutrofile Najczęściej rozmaz krwi wykonuje się wtedy, gdy wyniki podstawowej morfologii są nieprawidłowe. Morfologię wykonuje się maszynowo, natomiast rozmaz jest badaniem dokładniejszym, wykonywanym ręcznie. Normy, do jakich porównuje się wyniki uzyskane w rozmazie krwi, zamieszczamy powyżej: LYMPH, MONO, BASO, EOS i NEUT. Dziękujemy sieci Laboratoriów Medycznych Synevo za udostępnienie norm wyników badań dla dzieci. Sprawdź także: Morfologia, mocz, USG – kiedy wykonać je u dziecka Morfologia – najważniejsze badanie w ciąży Hematokryt – interpretacja wyników badania Tran dla dziecka to dobry sposób na podniesienie odporności malucha w sezonie infekcji, a także na dostarczenie składników, które wpływają na prawidłowy rozwój mózgu i całego organizmu. Zanim podasz dziecku tran, sprawdź, jaki wybrać i od jakiego wieku go stosować. Na najczęstsze pytania rodziców odpowiada pediatra dr Marek Pleskot. Tran dla dziecka to dobre źródło cennych witamin i kwasów tłuszczowych, które poprawiają odporność, wpływają na rozwój intelektualny i wzmacniają kości. Nie bez powodu dawniej tran obowiązkowo podawano w szkołach jako środek, który miał zapobiegać szerzącej się wówczas krzywicy. ​Wśród ludzi ze starszego pokolenia nie był lubianym suplementem diety, jednak teraz coraz więcej rodziców docenia jego zalety i podaje tran swoim dzieciom. Czym jest tran i jakie ma właściwości? Tran to płynny rybi tłuszcz, który zawiera kwasy tłuszczowe omega-3 – to przede wszystkim ze względu na te składniki warto podawać go dzieciom. Tran jest również cennym źródłem dwóch bardzo ważnych witamin – A i D. Powinien się on znaleźć w diecie dzieci z niedoborami tych składników oraz maluchów, których dieta jest uboga w tłuste ryby. Jak tran może wpływać na zdrowie dziecka? Witaminy i zdrowe tłuszcze obecne w tranie wpływają między innymi na zwiększenie odporności. Z tego powodu tran uchodzi za środek, który pomaga w zapobieganiu chorobom. Tran może poprawiać pracę mózgu, sprzyjać rozwojowi kości (zapobiega krzywicy u dziecka), prawidłowemu funkcjonowaniu narządu wzroku, a także obniżać ryzyko chorób serca (np. nadciśnienia tętniczego czy choroby niedokrwiennej). Od kiedy podawać dziecku tran? Tran może być podawany dzieciom, które skończyły drugi rok życia. Najlepiej jednak sięgnąć po ten suplement diety dopiero wtedy, gdy zdecyduje o tym lekarz. Tran warto podawać dziecku przez cały rok, szczególnie w okresie między październikiem a kwietniem, gdy z powodu braku słońca może wystąpić u niego niedobór witaminy D. Ile tranu podawać dziecku? Dawkowanie Choć na każdym opakowaniu tranu znajduje się sposób dawkowania, podawanie dziecku dodatkowych preparatów witaminowo-mineralnych zawsze powinno być uzgadniane z pediatrą, najlepiej tym, który na co dzień ma pod opieką dziecko. Lekarz prowadzący wie, jakie suplementy przyjmuje jego mały pacjent, w jakiej jest formie (np. czy często łapie infekcje) oraz czy jest na coś uczulony (może mieć np. alergię na białko ryb). Być może witaminę D podajesz dziecku dodatkowo w kroplach albo maluch pije jeszcze mleko, które jest w nią wzbogacane – to wszystko może mieć zasadnicze znaczenie dla ustalenia odpowiedniej dawki tranu. Jeśli podajesz dziecku preparat pod nadzorem lekarza, w porcjach, które zalecił, nie musisz się obawiać, że go przedawkujesz. Zarówno witamina D, jak i A, których źródłem jest olej rybi, w nadmiarze mogą działać toksycznie. Podawanie tranu zawsze należy uzgodnić z pediatrą. Jaki tran wybrać dla dzieci? Prawdziwy tran jest produkowany z wątroby dorsza lub innych ryb dorszowatych. Czasem pod tą nazwą kryje się również tłuszcz pochodzący z innych gatunków ryb lub ssaków (tran produkuje się np. również z wątroby i tkanki tłuszczowej wielorybów). Źródło pochodzenia sprawia jednak, że ten suplement diety ma inny skład i właściwości niż tradycyjny tran. Producenci prześcigają się w sposobach maskowania przykrego, ich zdaniem, rybiego smaku i zapachu tranu (dlatego kupić można np. tran o smaku owoców czy mięty). Czy im się to udaje? Z różnym skutkiem. Tran o smaku owocowym w większości przypadków i tak pozostanie tranem. Najlepiej, jeśli dziecko od początku poznaje i próbuje oswoić się z jego naturalnym smakiem, a dopiero – gdy to się nie powiedzie – można rozpocząć eksperymentowanie np. z tranem cytrynowym lub miętowym. 250 ml tranu Mollers kupisz za ok. 20 zł: Jak sprawić, by dziecko polubiło tran? Niektóre dzieci łatwiej akceptują smak tranu, gdy podaje im się schłodzony preparat prosto z lodówki. Można również tuż po połknięciu porcji tranu zaproponować dziecku kanapkę. Zjedzenie kromki chleba to dobry sposób, aby zapobiec przykremu odbijaniu się i odczuciu niesmaku w ustach, na które skarżą się niektóre osoby po przyjęciu tranu. Kilkulatkom można również kupować tran w miękkich kapsułkach. Choć jest to rozwiązanie dla dzieci, które skończyły minimum trzy lata, można je rozważyć dopiero wtedy, gdy maluch doskonale radzi sobie z połykaniem tabletek. Dla najbardziej opornych przedszkolaków producenci przygotowali tran w formie słodkich żelek: Czy tran pokrywa zapotrzebowanie na witaminę D? Porcja tranu dziennie, mimo zdrowotnych właściwości tego preparatu, nie zastąpi zdrowej diety, która ma największe znaczenie dla dobrej formy dziecka. Tran można traktować jedynie jako dodatek, czyli suplement diety. Obecne w oleju rybim kwasy omega-3 oraz witaminy znajdują się również w rybach i to one muszą być podstawowym źródłem tych składników. Na talerzach dzieci (dorosłych również!) ryba powinna pojawiać się dwa razy w tygodniu. W Polsce, niestety, domy, w których dania rybne jada się choć raz w tygodniu, należą do rzadkości – stąd potrzeba podawania suplementów. By zadbać o odpowiedni poziom witaminy D u dziecka, najpierw udaj się do lekarza, który zleci badania krwi, by sprawdzić poziom tego składnika u malucha. Zobacz też: Co na odporność dla dzieci – 6 skutecznych i sprawdzonych metod [oraz 3 produkty z apteki] Ryba dla dziecka: jaka ryba dla niemowlaka i rocznego dziecka? (jak ją przygotować?) Imbir na przeziębienie – jak stosować? Przepis na syrop i herbatę Charakterystyka wieku przedszkolnego Okres od 4. do 6. roku życia dziecka charakteryzuje: nieco wolniejsze tempo wzrastania dziecka w porównaniu z okresem niemowlęcym i poniemowlęcym; w czasie każdego roku przyrost wysokości ciała dziecka wynosi średnio 5-7 cm, natomiast masy ciała 2-3 kg pojawienie się pierwszych cech dymorfizmu płciowego, np. obfitsze gromadzenie się tkanki tłuszczowej u dziewcząt intensywny rozwój pamięci; zapamiętane z tego okresu życia obserwacje, dotyczące np. sposobu żywienia, są bardzo istotne z punktu widzenia kształtowania się prawidłowych bądź nieprawidłowych nawyków żywieniowych duża aktywność fizyczna dziecka; ten aspekt rozwoju dziecka znajduje uzasadnienie w zaleceniach żywieniowych opracowanych dla tej grupy wiekowej. Zalecenia dotyczące żywienia dzieci w wieku przedszkolnym Prawidłowe żywienie w wieku przedszkolnym warunkuje właściwy rozwój, utrzymanie sprawności fizycznej, intelektualnej i emocjonalnej. Wartość energetyczna całodziennej diety dziecka w wieku 4-6 lat powinna wynosić ok. 1400 kcal. Energia dostarczana z pożywieniem jest niezbędna do prawidłowego przebiegu wszystkich procesów zachodzących w organizmie. W całodziennej puli energetycznej diety białko powinno dostarczać 12% energii, tłuszcz – 30-35%, a węglowodany 53-58%. Pożywienie powinno dostarczać organizmowi dziecka odpowiednią ilość energii oraz składników pokarmowych i płynów, we właściwych proporcjach. Podstawą zbilansowanej diety dzieci jest taki dobór produktów z różnych grup, który pozwala na przygotowanie pełnowartościowych posiłków. produkty polecane w żywieniu dzieci powinny mieć dużą wartością odżywczą i jakość zdrowotną; polecana jest żywność naturalna, świeża, mało przetworzona. w całodziennej diecie dziecka w wieku przedszkolnym należy uwzględniać mleko i jego przetwory, jaja, chude mięso, wysokogatunkowe wędliny, produkty zbożowe z pełnego przemiału ziarna, tłuszcz (masło, oleje) oraz świeże warzywa i owoce. zalecane ilości produktów dla dzieci w wieku 4-6 lat, dostarczające, zgodnie z zapotrzebowaniem, odpowiednią ilość energii i składników pokarmowych wyrażone jako całodzienna racja pokarmowa przedstawiono w tabeli. Tabela. Całodzienna racja pokarmowa produktów spożywczych dla dzieci w wieku 4-6 lat* Produkty spożywcze Ilość produktu w gramach produkty zbożowe i ziemniaki pieczywo pszenne i żytnie 150 mąka, makarony 30 kasze, ryż, płatki śniadaniowe 35 Ziemniaki 200 warzywa i owoce 650 warzywa 400 owoce 250 mleko i produkty mleczne mleko i mleczne napoje fermentowane 550 sery twarogowe 45 sery podpuszczkowe 5 mięso, wędliny, ryby oraz jaja mięso, drób* 30 wędliny 20 ryby* 5 jaja 3 tłuszcze 38 zwierzęce: masło i śmietana 25 roślinne: oleje i margaryny 13 cukier i słodycze 30 *Źródło: Dzieniszewski J., Szponar L., Szczygieł B., Socha J., red.: Podstawy naukowe żywienia w szpitalach. Instytut Żywności i Żywienia. Warszawa, 2001 dieta dziecka w wieku przedszkolnym powinna być urozmaicona, umiarkowana, z uregulowanymi porami spożywania posiłków, z ograniczeniem ilości soli i cukru. dziecko powinno spożywać 4-5 posiłków w ciągu dnia, w tym 3 posiłki podstawowe: śniadanie, obiad i kolację oraz 2 mniejsze posiłki dodatkowe: drugie śniadanie i podwieczorek. Liczbę posiłków spożywanych w ciągu dnia przez dziecko, które uczęszcza do przedszkola, należy skorelować z posiłkami podawanymi w domu. W przedszkolu dzieci spożywają najczęściej 2-3 posiłki, a pozostałe 1-3 w domu. W sposobie żywienia dzieci w wieku przedszkolnym zmiany, które obserwujemy, wynikają między innymi z systemu opieki nad dziećmi. W Polsce prawie 70% dzieci w wieku 4-6 lat jest objętych wychowaniem przedszkolnym. Z badań, prowadzonych między innymi w Instytucie Matki i Dziecka, wynika, że około 25% dzieci w wieku przedszkolnym jest żywiona w sposób nieprawidłowy. Główne błędy żywieniowe obserwowane w żywieniu dzieci w wieku przedszkolnym to: małe ilości warzyw, zwłaszcza bogatych w karoten, oraz będących źródłem witaminy C zbyt duża ilość słodyczy w diecie dzieci: znaczna ilość cukierków, lizaków, batonów, gum do żucia oraz słodkich napojów. Nadmiar sacharozy i innych cukrów dodanych w diecie dzieci może oddziaływać niekorzystnie na wchłanianie składników mineralnych, takich jak cynk i żelazo. Natomiast duży udział soków owocowych i słodkich napojów w diecie może niekorzystnie wpływać na ich parametry antropometryczne, tzn. na wysokość i masę ciała, a przede wszystkim przyczyniać się do powstawania niedoboru masy ciała lub do nadwagi zbyt małe spożycie wapnia, który stanowi podstawowy materiał budulcowy kości i zębów. Dzieciom należy podawać pasteryzowane, świeże mleko lub mleko o przedłużonej trwałości oraz jogurty naturalne, kefiry, sery twarogowe. Szklanka mleka (250 ml) pokrywa ¼ dziennego zapotrzebowania na wapń. Sposób żywienia dzieci w wieku przedszkolnym zależy od środowiska rodzinnego. Dlatego tak ważne jest upowszechnianie zasad prawidłowego żywienia wśród dzieci i ich rodziców. Edukacja żywieniowa powinna uświadamiać, jakie są cele prawidłowego żywienia. Najczęstsze problemy zdrowotne dzieci w wieku przedszkolnym związane z nieprawidłowym żywieniem Odpowiednie żywienie dziecka w wieku przedszkolnym ma na celu: dostarczenie wszystkich koniecznych do jego prawidłowego rozwoju składników pokarmowych zwiększenie odporności na oddziaływanie szkodliwych czynników środowiska; spożywanie zbyt dużej lub zbyt małej w stosunku do potrzeb ilości składników odżywczych nie jest dla dziecka korzystne. Prowadzić może do zaburzeń rozwoju, w tym zarówno do nadwagi, jak i do niedożywienia, oraz zwiększa ryzyko wystąpienia chorób dietozależnych w przyszłości. Nadwaga Nadwaga to zaburzenie odżywienia, wynikające z dysproporcji pomiędzy energią uzyskaną z pożywienia a energią wydatkowaną przez organizm dziecka. Prowadzi to w konsekwencji do przyrostu masy ciała, wyrażającego się przede wszystkim nadmiernym rozwojem tkanki tłuszczowej. Nadwaga definiowana jest jako wartość BMI (wskaźnik masy ciała liczony jako iloraz: masa ciała w kiologramach/wzrost2 w metrach) dziecka mieszcząca się w przedziale 85.—95. centyla, otyłość rozpoznaje się, jeśli wartość BMI przekracza 95. centyl. Wskaźnik BMI powyżej 2 odchyleń standardowych w odniesieniu do wieku i płci przyjęto uważać za granicę progową otyłości. Ogólnopolskie badanie prowadzone przez IPCZD w latach 2010-2012 dotyczące dzieci w wieku przedszkolnym –3-6 lat wykazało, że częstość występowania nadwagi i otyłości wynosi od 9-18%. Przy czym częstość występowania nadwagi i otyłości u dzieci w wieku 3 lat wynosiła u chłopców 9%, u dziewcząt 12,6%, natomiast w wieku 6 lat - odpowiednio 14,8% i 18%. U otyłych dzieci w wieku przedszkolnym często stwierdza się już występujące zaburzenia gospodarki lipidowej, zaburzenia tolerancji glukozy, nadciśnienie tętnicze, wady postawy. Otyłość może wywierać niekorzystny wpływ na rozwój psychiczny dziecka, np. z powodu konfliktów z rówieśnikami nieakceptującymi otyłego kolegi oraz z powodu jego mniejszej sprawności fizycznej. Niedożywienie Niedobory żywieniowe u dzieci w tym wieku mogą skutkować zaburzeniem rozwoju fizycznego polegającym na braku prawidłowych przyrostów masy ciała, utracie masy ciała, a w konsekwencji na zahamowaniu przyrostów wysokości ciała. Niedożywienie rozpoznaje się wówczas, gdy niedobór masy ciała dziecka przekracza 2 odchylenia standardowe od średniej dla wieku i wysokości, czyli mieści się poniżej 3. centyla na siatce centylowej dla danej płci. Niedobory pokarmowe mogą dotyczyć wszystkich lub niektórych składników odżywczych. Przewlekły niedobór wapnia i witaminy D w diecie może skutkować między innymi rozwojem krzywicy, uniemożliwia osiągnięcie odpowiedniej masy kostnej, a tym samym zwiększa ryzyko rozwoju osteopenii lub osteoporozy w dorosłości. Odpowiednie zbilansowanie diety dziecka w zakresie tych składników jest tym bardziej istotne, że w okresie od 4. do 6. roku życia dziecka zachodzi intensywna mineralizacja kości, pojawiają się nowe punkty kostnienia. Ogólnopolskie badanie nad zawartością wapnia i witaminy D w diecie dzieci w wieku 4 lat wykazało przewlekły niedobór: wapnia u 51% badanych, a witaminy D u 99% dzieci. Dzieci niedożywione częściej chorują. Za infekcje układu oddechowego, a czasem za dłuższy i cięższy ich przebieg odpowiedzialne może być zmniejszenie odporności spowodowane niedoborem w diecie, między innymi witamin i składników mineralnych. Badania epidemiologiczne wyraźnie wskazują na związek między niedoborem witaminy D a zwiększoną częstością występowania zakażeń układu oddechowego, co być może wiąże się między innymi z wpływem tej witaminy na mechanizmy odpornościowe organizmu. Udowodniono większą o 50% częstość występowania ostrych infekcji układu oddechowego w okresie zimowym u tych dzieci, u których stwierdzono w diecie niedobór witaminy D. Dowiedziono, że suplementacja witaminą A u dzieci z jej niedoborem stanowi jeden z czynników poprawiających efekty leczenia zakażeń układu oddechowego. Niedobór żelaza w diecie odpowiadać może za większą podatność na zakażenia układu oddechowego, zaburzenia funkcji poznawczych, gorszy rozwój motoryczny dziecka. Czasem jedynymi objawami przewlekłego niedoboru żelaza w diecie może być gorsze samopoczucie dziecka: apatia lub rozdrażnienie, ból głowy, osłabienie, niechęć do zabawy. Próchnica zębów Częstość występowania próchnicy w Polsce pozwala zaliczyć ją do chorób społecznych. Dzieci w wieku przedszkolnym mają już zazwyczaj pełne uzębienie mleczne (20 zębów). Około 6. roku życia rozpoczyna się wymiana zębów mlecznych na stałe. Zęby mleczne, podobnie jak i zęby stałe, narażone są na rozwój próchnicy, choroby wywoływanej przez bakterie. Pamiętaj: Próchnica zaliczana jest do chorób zakaźnych tkanek twardych zęba (zob. Próchnica zębów mlecznych). Polega ona na demineralizacji substancji nieorganicznych z następową destrukcją substancji organicznych z powodu działania kwasów wytworzonych przez bakterie w płytce nazębnej (obniżających pH jamy ustnej poniżej 5,5). Kwasy te powstają w wyniku metabolizmu cukrów, przede wszystkim sacharozy, glukozy i fruktozy. Podatność na rozwój próchnicy zależy między innymi od predyspozycji osobniczej, występowania niektórych chorób, niedostatecznej lub niewłaściwej pielęgnacji jamy ustnej, a także od nieprawidłowego sposobu odżywiania się (pojadania między posiłkami, spożywania nadmiernej ilości słodyczy oraz słodkich i gazowanych napojów, niedoboru w diecie wapnia, fosforu, witamin i niektórych mikroelementów). Badania potwierdzają zależność między występowaniem próchnicy a ilością spożywanego cukru oraz znaczenie profilaktyczne późniejszego wprowadzania do diety dziecka słodyczy. Chore, zmienione próchniczo zęby mleczne są źródłem zakażenia zębów stałych. Badania przeprowadzone w Polsce w 2002 roku na zlecenie Światowej Organizacji Zdrowia wykazały, że tylko 46% dzieci w wieku 3 lat nie ma próchnicy, a ponad połowa dzieci w tym wieku cierpi na chorobę próchnicową. Zaparcie Częstość oddawania stolca u osób zdrowych wynosi od 3 razy na dobę do 1 na 3 dni. Pod pojęciem zaparcia rozumieć należy utrudnione, wymagające wysiłku oddawanie stolca oraz wydalanie go w odstępach dłuższych niż 3 dni (zob. Zaparcia u dzieci). Zaparcie: występuje u około 15% populacji dziecięcej i stanowi 10-25% chorób gastroenterologicznych u dzieci u większości dzieci zaparcie ma charakter czynnościowy, a jedynie u niewielkiego odsetka ich przyczynę stanowią zaburzenia organiczne (np. metaboliczne, neurologiczne, endokrynologiczne). Zaburzenia organiczne powinny być szybko identyfikowane, w razie konieczności przy wykorzystaniu badań dodatkowych, w celu zastosowania optymalnego sposobu leczenia zaparcie nawykowe rozpozna się zwykle u dzieci powyżej 3 roku życia, ponieważ większość dzieci w tym wieku nabywa już umiejętności świadomej kontroli odruchu defekacyjnego. Ta najczęstsza postać zaparcia jest uwarunkowana głównie nieprawidłowymi zachowaniami żywieniowymi (diety ubogoresztkowe, niewystarczająca podaż płynów, nieodpowiedni rodzaj płynów) oraz zbyt małą aktywnością fizyczną. Warto wiedzieć, że: jednym z istotnych elementów leczenia zaparcia jest dieta bogatoresztkowa z uwzględnieniem produktów mało przetworzonych, zawierająca odpowiednią ilość owoców i warzyw. Zalecane jest ciemne pieczywo z grubego przemiału ziarna korzystne działanie błonnika pokarmowego wiąże się z jego zdolnością do wiązania wody, co skutkuje zwiększeniem objętości stolca. Korzystne jest też drażnienie ściany jelita przez powstałe w wyniku fermentacji błonnika kwasy tłuszczowe, co powoduje rozluźnienie mas kałowych długotrwałe stosowanie diety bogatoresztkowej może niekorzystnie wpływać na wchłanianie niektórych składników mineralnych, np. wapnia, żelaza i prowadzić do ich niedoboru w organizmie. Dlatego u dzieci na diecie bogatoresztkowej niejednokrotnie zaleca się zwiększenie podaży wapnia oraz żelaza w postępowaniu żywieniowym w zaparciach korzystne może być stosowanie żywności funkcjonalnej, czyli fermentowanych napojów mlecznych zawierających probiotyczne szczepy bakterii. Istotne jest także podawanie dziecku odpowiedniej ilości płynów (wody, niesłodzonych kompotów) normalizacja wypróżnień u dzieci z zaparciem jest bardzo ważna, ponieważ obserwacje wskazują na korelacje między nasileniem zaparcia w dzieciństwie, a ich występowaniem i nasileniem w późniejszych okresach życia Alergia na pokarm Alergia na pokarm jest definiowana jako powtarzalna, niepożądana reakcja kliniczna spowodowana specyficzną odpowiedzią immunologiczną organizmu na składnik/składniki danego pokarmu. Odpowiedź ta może być IgE-zależna, IgE-niezależna lub mieszana. niepożądane reakcje na pokarmy powstające bez udziału układu odpornościowego są nazywane niealergiczną nadwrażliwością na pokarmy (lub nietolerancją pokarmową). Przykładem takiej reakcji jest np. nietolerancja cukru mlecznego (laktozy) spowodowana niedoborem enzymu trawiącego cukier mleczny szacuje się, że alergia na pokarmy występuje u 5-8% dzieci i należy do częstszych chorób. Ponad 90% reakcji alergicznych u dzieci jest wywoływanych przez mleko krowie (1-5%), jajo kurze, soję, pszenicę, orzeszki ziemne, ryby i skorupiaki objawy alergii u dzieci mogą dotyczyć prawie każdego narządu. U dzieci w wieku przedszkolnym najczęściej są to objawy ze strony skóry (atopowe zapalenie), przewodu pokarmowego (wymioty, biegunka, wzdęcie brzucha), układu oddechowego (nawrotowe zakażenia) albo zahamowanie przyrostu masy ciała, a następnie wzrostu rzadziej występującą kliniczną manifestacją alergii, ale jedną z najgroźniejszych, jest uogólniona reakcja natychmiastowa, tzw. wstrząs anafilaktyczny objawy alergii na pokarmy mogą wystąpić bezpośrednio po ich spożyciu lub w ciągu kilku godzin do kilku tygodni od wprowadzenia nowego pokarmu. podstawę leczenia alergii na pokarmy stanowi tzw. dieta eliminacyjna polegająca na czasowym wyeliminowaniu z diety dziecka szkodliwego składnika pokarmowych z jednoczesnym wprowadzeniem na jego miejsce składnika zastępczego o równoważnych wartościach odżywczych postępowanie to ma na celu nabycie przez organizm dziecka tolerancji. W przypadku reakcji natychmiastowych, uogólnionych niejednokrotnie jest to trwała eliminacja danego składnika konieczność stosowania diet eliminacyjnych może prowadzić do niedoborów pokarmowych zależnych od rodzaju stosowanej u dziecka diety. Najczęściej są to niedobry wapnia, witaminy D oraz żelaza. Piśmiennictwo: 1. Abi-Hanna A., Lake Zaparcia i nietrzymanie kału u dzieci. Pediatr. Dypl., 1999; 3(2): 26-33 2. Camargo Jr, Ganmaa D., Frazier i wsp.: Randomized trial of vitamin D supplementation and risk of acute respiratory tract infection in Mongolia. Pediatrics, 2012; 130(3): e561-567 3 .Ciborowska H., Rudnicka A.: Dietetyka: żywienie zdrowego i chorego człowieka. Warszawa, WL PZWL, 2007 4. Charzewska J., Weker H.: Ogólnopolskie badanie nad zawartością wapnia i witaminy D w dietach dzieci w wieku 4 lat. Pediatr. Współcz. Gastroenterol. Hepatol. Żyw. Dziecka, 2006; 8: 107-109 5. Clayden Management of chronic constipation. Arch. Dis. Child., 1992; 67: 340-348 6. Jarosz A.: Błonnik pokarmowy – jego rola i znaczenie. N. Med., 1996; 3(21): 28-31 7. Jończyk-Potoczna K., Ignyś I., Marian Krawczyński M.: Zaparcia u dzieci. N. Pediatr.,2003; 2: 133-138 8. Kaczmarski M., Wasilewska J., Jarocka-Cyrta E. i wsp..: Polish statement on food allergy in children and adolescents. Post. Dermatol. Alergol., 2011; 28 (5): 331-367 9. Kamm Idiopathic constipation: any movement? Scand. J. Gastroenterol., 1992; 192 (supl.): 106-109 10. Koletzko S., Niggemann B., Arato A. i wsp.: Diagnostic approach and management of cow’s-milk protein allergy in infants and children: ESPGHAN GI Committee Practical Guidelines. JPGN, 2012; 55 (2). 11. Krawczyński M.: Ocena rozwoju dziecka w ambulatoryjnej praktyce pediatrycznej. Przew. Lek., 2001; 3: 57-63 12. Krawczyński M.: Propedeutyka pediatrii. Wyd. 2. Warszawa, WL PZWL, 2009 13. Kułaga Z.: Epidemiologia nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży w Polsce. Zakład Zdrowia Publicznego IPCZD 14. Leung A. i wsp.: Constipation in children. Am. Fam. Phys., 1996; 54: 611-618 15. Program Ministra Zdrowia na lata 2010-2012: monitorowanie stanu zdrowia jamy ustnej populacji polskiej w latach 2010-2012. Warszawa, czerwiec 2010 r. 16. Roma E. i wsp.: Diet and chronic constipation in children; the role of fiber. J. Pediatr. Gastrol. Nutr., 1999, 28: 169-174 17. Ryżko J.: Zaparcia stolca u dzieci. Klin. Pediatr., 1998; 6 (1): 23-26 18. Socha J. i wsp.: Leczenie dietetyczne zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego. Klin. Pediatr., 1998; 6 (1): 28:32 19. Solzi G., Di Lorenzo C.: Are constipated children different from constipated adults? Dig. Dis., 1999: 17: 308-315 20. Szostak-Węgierek D.: Podstawowe zasady prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży. ( 21. Vitamin A supplementation to improve treatment outcomes among children diagnosed with respiratory infections WHO e-Library of Evidence for Nutrition Actions (eLENA) 2011 r. 22. Walker Modlin The vitamin D connection to pediatric infections and immune function. Pediatr. Res., 2009; 65: 106R–113R 23. World Health Organization (2006): WHO Child Growth Standards, from birth to 5 years of age. ( Suplementacja diety dziecka musi być rozważna i dobrze przemyślana. Zestaw witamin dla dzieci w postaci syropów, tabletek, żelków, czy w jakiejkolwiek innej formie, zawiera wyższe stężenie składników niż to, które zapewniasz dziecku w zbilansowanej diecie. Dlatego też, codzienna dawka witamin dla dzieci powinna zostać określona przez diety dla dzieci składają się z różnorodnych witamin. Najbardziej powszechnymi i popularnymi są witaminy D i K. Jednak, nie tylko ich poziom powinien być utrzymany. Preparaty witaminowe mają za zadanie również wspierać odporność, poprawiać koncentrację i ogólną kondycję rozwijającego się organizmu dziecka. Zanim zdecydujesz się na wybór jednego, konkretnego środka, upewnij się, jakie są aktualne potrzeby Twojego dziecka. Z pewnością dobrą radą podzieli się z Tobą lekarz witaminy dla dzieciProducenci farmaceutyków zadbali o szeroką gamę tak samo rodzajów witamin, jak też ich formy. W aptekach z łatwością znajdziesz preparaty poprawiające odporność, witaminy na koncentrację dla dzieci, witaminy dla dzieci z żelazem czy witaminy dla dzieci w syropie. Pamiętaj, że najlepsze witaminy dla dzieci to takie, które polecił lekarz i jakie witaminy dla dzieci w wieku szkolnym warto podawać?Najczęściej lekarze zalecają uzupełnianie u dzieci witamin z grupy D. Wynika to z faktu, że ma ona istotny wpływ na rozwój układu kostnego, ale także na funkcjonowanie wielu innych narządów oraz możliwość przeprowadzania procesów, jakie zachodzą w organizmie. Działanie witaminy D polega na zwiększeniu możliwości przyswajania z pokarmów pierwiastków takich, jak fosfor oraz wapń, które następuje w obrębie jelit. Jednocześnie witamina D przeciwdziała usuwaniu tych pierwiastków wraz z innymi produktami przemiany materii przez nerki i układ organizm młodego człowieka nie otrzymywał i nie wytwarzał witaminy D, mógłby się wówczas nieprawidłowo rozwijać nie tylko pod względem budowy układu kostnego, ale także funkcji serca, wyglądu skóry czy optymalnego poziomu cukru we krwi. Dostarczana wraz z produktami wapniowymi witamina D wspomaga organizm w wytwarzaniu przeciwciał wobec pewnych, konkretnych odmian choroby nowotworowej. Jednak o konieczności zastosowania oraz dawkowaniu preparatów takich jak witaminy dla dzieci w wieku szkolnym, zawsze poinformuje Cię witaminą D, popularnymi suplementami są też witamina K oraz witamina C. Wspierają one odporność, jak również prawidłową krzepliwość krwi i pracę mózgu. Zwłaszcza witamina K sprzyja zachowaniu dobrych właściwości krwi. Ponadto działa przeciwbólowo i pomaga zbijać gorączkę. Na ogół wytwarzana jest w jelitach i jej niedobory nie zagrażają zdrowemu człowiekowi. Problem ten może dotyczyć raczej wyłącznie niemowląt, których jelita nie są wystarczająco wykształcone do tego, aby prawidłowo syntetyzować witaminę K. Niedobory u osób po wieku niemowlęcym mogą zatem wystąpić przy ciężkich chorobach jelit. Z kolei witamina C znana jest z tego, że dzięki regularnemu przyjmowaniu zwiększa odporność organizmu i pozwala zapobiegać przeziębieniom. Jest to szczególnie ważne w przypadku dzieci, które szybko mogą zarazić się różnymi chorobami podczas pobytu w przedszkolu lub szkole. Wielkie skupiska ludzi sprzyjają rozwojowi i roznoszeniu zarazków oraz drobnoustrojów chorobotwórczych, a dobre witaminy dla dzieci, takie, jak witamina C, mogą skutecznie temu przeciwdziałać. Ponadto witamina C ogólnie pozwala zachować dobre zdrowie poprzez wspomaganie układu krwionośnego, neutralizowanie wolnych rodników odpowiadających za procesy starzenia w organizmie i przeciwdziałanie odkładaniu blaszki miażdżycowej, która prowadzi do podwyższonego poziomu cholesterolu we wzbogacone o żelazo, wspomagają pracę serca, sprawność mięśni, czy poziom czerwonych krwinek. Z kolei witaminy z grupy B warto suplementować ze względu na potencjalne problemy ze wzrostem oraz występowaniem zmian chorobowych w obrębie jamy ustnej. Jeżeli dziecko jest aktualnie w okresie bardzo intensywnego wzrostu lub wykazuje obniżony poziom odporności, warto podać mu odpowiednio dobrane witaminy dla dzieci – w kroplach lub tabletkach, w zależności od tego, co preferuje Twoja pociecha. Zestawy witamin przydatne są także po zakończeniu terapii antybiotykami w celu uzupełnienia niezbędnych mikroelementów. Mogą okazać się również bardzo istotne w przypadku dzieci, których codzienny sposób odżywiania nie pozwala na dostarczanie z pożywieniem wszystkich potrzebnych zdrowych diety dla dzieci. Jak i po co kontrolować ich podaż?Zapewniając swojemu dziecku zrównoważoną dietę, dostarczasz mu do organizmu także niezbędne witaminy. Jeżeli otrzyma zbyt dużą ilość poszczególnych z nich, może dojść do przedawkowania, które niesie za sobą przykre konsekwencje. Nie zapominaj, że w mleku mamy, kaszkach mlecznych czy obiadkach dla dzieci, poziom witamin jest często wystarczający. Dlatego, zanim zdecydujesz się na podanie swojemu dziecku suplementów diety z witaminami, zasięgnij wcześniej porady lekarza. Obecnie istnieje wiele postaci, w jakich występują witaminy dla dzieci. Żelki o owocowych smakach, pyszne i słodkie lizaki i cukierki to produkty, które z pewnością polubi każdy maluch. Dlatego, jeżeli Twoje dziecko sprzeciwia się stosowaniu tabletek, podaruj mu takie witaminowe słodycze. Witam. Po pierwsze trzeba zadbać o prawidłowe żywienie chłopca. Jadłospis powinien być dostosowany w sposób indywidualny w zależności od stylu życia oraz indywidualnych uwarunkowań. Podam kilka istotnych zasad żywieniowych. 1. Zaplanuj 4-5 posiłków dziennie (wśród nich przynajmniej jeden powinien być posiłkiem ciepłym). 2. W głównych posiłkach powinno znajdować się źródło pełnowartościowego białka (np. mięso, ryby, wędliny, jaja). 3. Zaleca się podawanie chudych wędlin i mięsa. Z mięs należy wykrawać tłuste kawałki, a drób serwować bez skóry. 4. Mleko i przetwory mleczne powinny być spożywane każdego dnia. 5. Wybieraj dobrej jakości tłuszcz roślinny i masło. 6. Do surówek powinien być dodawany olej słonecznikowy, rzepakowy lub oliwa z oliwek. 7. Sałatki owocowe mogą być posypane np. nasionami słonecznika, orzechami włoskimi. Takie sałatki powinny zastąpić słodkie przekąski (batony, czekolady, lody). 8. Zalecane jest zwiększyć ilość warzyw w diecie. 9. Wskazane jest stosowanie produktów pełnoziarnistych (ryż brązowy, kasza gryczana, makaron pełnoziarnisty, pieczywo razowe). Produkty pełnoziarniste są źródłem węglowodanów złożonych, które dają więcej energii. 10. Zalecane jest stosowanie różnorodnych technik przyrządzania potraw- gotowanie w wodzie, na parze, pieczenie w folii lub bez, zapiekanie. Smażenie powinno ograniczone. 11. Należy ograniczyć spożycie słodyczy oraz unikać żywności typu „fast-food”. 12. Dziecko powinno pić dużo wody mineralnej niegazowanej zamiast dosładzanych napojów, które są źródłem „pustych kalorii”. 13. Zadbaj o aktywność fizyczną! Po wskazówki i przepisy zapraszam również na Pozdrawiam, dietetyk Patrycja Sankowska

witaminy dla 5 latka